Zespół Muzyki Cerkiewnej pod dyrekcją ks. Jerzego Szurbaka istnieje
od ponad 40 lat – jego początki sięgają września 1971 r., kiedy to na
potrzeby spektaklu „Rewizor” M. Gogola w Teatrze Dramatycznym w
Szczecinie, dokonano nagrania muzyki cerkiewnej jako ilustracji
muzycznej do przedstawienia. Po tym występie, założyciel i dyrygent
zespołu, młody ksiądz Jerzy Szurbak otrzymał propozycję stałej
współpracy od dyrektora Warszawskiej Opery Kameralnej, Stefana
Sutkowskiego.
Muzyka cerkiewna pod ręką ks. Szurbaka stała się prawdziwym
tchnieniem ducha, poruszała serca słuchaczy, pokonywała podziały i
łączyła ludzi różnych wyznań i narodowości w modlitwie. W kronice
Zespołu odnotowano ponad 1600 koncertów, a także wiele nagrań radiowych,
telewizyjnych i filmowych. Oprócz licznych występów w kraju,
koncertował również w Austrii (1993 r.), Belgii (1995 r.), Brazylii
(1986 r.), Finlandii (1985 r.), Francji (1986, 1993, 1995 i 1998 r.),
Holandii (1995 r.), Japonii (1994 r.), Korei Płd. (1994 r.), Niemczech
(1977, 1985, 1993, 1995 i 1996 r.), Senegalu (1986 r.), Szwecji (1982
r.), Szwajcarii (1978, 1984, 1985, 1997 i 1999 r.) i na Ukrainie (1989
r.). Zespół wielokrotnie dawał oprawę muzyczną do filmów A. Wajdy, J.
Skolimowskiego, J. Majewskiego, A. Holland i J. Hoffmana. Współpracował
również z wybitnymi śpiewakami: J. Rappe, P. Raptisem, K. Pustelakiem,
K. Szostek-Radkową, L.A. Mrozem, B. Ładyszem, M. Boberską, M. Pańko oraz
ze światowej sławy tenorem N. Geddą (Upsalla, Sztokholm, Warszawa).
Chór ks. Szurbaka był wielokrotnie wysyłany na festiwale muzyki
religijnej, gdzie zawsze godnie reprezentował polską wielokulturowość i
religijność. Rola Zespołu Muzyki Cerkiewnej w kulturze polskiej i jego
dyrygenta jest nie do przecenienia. To jemu przypisuje się wyprowadzenie
śpiewów cerkiewnych ze świątyń prawosławnych i wprowadzenie ich do
kościołów katolickich i protestanckich, a także katedr, sal koncertowych
i filharmonicznych w Polsce i na świecie. Poprzez prezentację
najpiękniejszych utworów tego gatunku sztuki wokalnej, przyczynił się
również do lepszego poznania prawosławia, jego duchowości i mistyki,
realizując zarazem ideę praktycznego ekumenizmu.
Sukcesy Zespołu oraz działalność ks. Szurbaka stały się inspiracją
do utworzenia festiwalu muzyki cerkiewnej. Zaangażowanie i pomoc
dyrygenta przy organizacji I Dni Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce,
przyczyniły się do przekształcenia ich w Międzynarodowy Festiwal Muzyki
Cerkiewnej. Za całokształt pracy artystycznej władze państwowe
odznaczyły ks. J.
Szurbaka krzyżami zasługi – Złotym, Kawalerskim i Oficerskim OOP.
Na przestrzeni lat w Zespole śpiewało ponad trzystu wykonawców
(solistów i chórzystów), z których większość posiadała wyższe lub
średnie wykształcenie muzyczne. Chór był jednak otwarty także na
wokalnych pasjonatów-samouków, wśród których można było spotkać m.in.
dziennikarzy, lekarzy, inżynierów czy prawników. Po zakończeniu w 1997
r. współpracy ZMC z Warszawską Operą Kameralną, która obejmowała Zespół
opieką merytoryczną i finansową, chór mieszany został przekształcony w
chór męski, a jego działalność oparto już jedynie na pasji ks. Szurbaka i
członków Zespołu.
Wykonując dzieła zarówno kompozytorów anonimowych, jak np. śpiew
grecki, kijowski czy neumatyczny, a także utwory najwybitniejszych
twórców muzyki cerkiewnej (M. Berezowski, S. Rachmaninow, P. Czajkowski,
czy M. Rimski-Korsakow), Zespół pozwalał słuchaczom, poprzez swoją
interpretację, zgłębić „inne – boskie wymiary rzeczywistości”. Istotę
muzyki cerkiewnej doskonale oddał w swojej wypowiedzi sam ks. J.
Szurbak: „Podobnie jak dogmaty chrześcijańskie zawierają w sobie
odwieczne prawdy o Bogu, ikony te dogmaty przybliżają nam za pomocą
barw, zaś muzyka cerkiewna opiewa je przy pomocy dźwięków. Wszystko to
składa się na >>Wielikoje Sławosłowije<< – wielką
doksologię, podobną do tej, którą śpiewały chóry anielskie przy
narodzeniu Jezusa Chrystusa”.
Lista utworów:
Chrystos Woskresie
Mirnaja Jektienija
Błagosłowi Dusze Moja Gospoda
Jedinorodnyj Synie
Wo Carstwii Twojem
O Presładkij
Ot Junosti Chrysta Wzolubił
Sława…Nieprochodimaja Wrata
Swiatyj Boże
Sugubaja Jektienija
Iże Chieruwimy
Wieruju
Miłost' Mira
Tiebie Pojem
Angieł Wopijasze
Otcze Nasz
Kto Ny Razłuczyt
Paschalnyj Koncert
Chrystos Woskresie
Chrystos Woskresie
Mirnaja Jektienija
Błagosłowi Dusze Moja Gospoda
